ISO 3834 - Công cụ để doanh nghiệp cơ khí Việt Nam đáp ứng các chuẩn mực quốc tế về hàn

06/08/2014
Hiện nay, ở các nước công nghiệp phát triển, vấn đề kiểm soát chất lượng hàn được quan tâm đặc biệt nhằm để đảm bảo an toàn cho con người và công trình, nhiều nơi trên thế giới (EU) việc áp dụng bộ tiêu chuẩn ISO 3834 “Yêu cầu chất lượng đối với hàn nóng chảy kim loại” và các tiêu chuẩn khác có liên quan là một yêu cầu bắt buộc (Được quy định trong các EU Directives, có hiệu lực đối với cả các nhà xuất khẩu sản phẩm vào EU) và được áp dụng rộng rãi cho các doanh nghiệp sản xuất cơ khí, chế tạo thiết bị nhằm để kiểm soát chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn, giảm thiểu chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.          

 

ISO 3834 – CÔNG CỤ ĐỂ DOANH NGHIỆP CƠ KHÍ VIỆT NAM ĐÁP ỨNG CÁC CHUẨN MỰC QUỐC TẾ VỀ HÀN

Ths. Lê Khánh Tường – Trung tâm HwC

Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng

Như chúng ta đã biết, phần lớn các sản phẩm cơ khí như nồi hơi, bình, bồn áp lực, các thiết bị nông nghiệp và dân dụng, cần trục/cẩu trục, cầu, giao thông, vỏ tàu thủy, kết cấu nhà máy điện và nhiều loại sản phẩm khác (là các sản phẩm cơ khí có khả năng gây mất an toàn rất cao vì đó là các sản phẩm chịu tải cao, chịu áp lực lớn) được tạo ra bởi quá trình hàn. Vì vậy, yếu tố vô cùng quan trọng quyết định đến tuổi thọ, vận hành an toàn và chất lượng của các sản phẩm này chính là phải đảm bảo chất lượng của quá trình hàn.


Theo các nhà quản lý chất lượng đến từ Tổ chức Tiêu chuẩn hóa Quốc tế (ISO) và Viện hàn quốc tế (International Institute of Welding – IIW) thì quá trình hàn được coi là một ‘quá trình đặc biệt’ (Special Process). Các nước châu Âu quy định những sản phẩm có khả năng gây mất an toàn sẽ chịu sự kiểm soát bởi các Chỉ thị (Directives) của Châu Âu (Ví dụ: PED, CPD, TPED, …), còn Việt Nam thì kiểm soát bằng Quy chuẩn Việt Nam (QCVN).

Hiện nay, ở các nước công nghiệp phát triển, vấn đề kiểm soát chất lượng hàn được quan tâm đặc biệt nhằm để đảm bảo an toàn cho con người và công trình, nhiều nơi trên thế giới (EU) việc áp dụng bộ tiêu chuẩn ISO 3834 “Yêu cầu chất lượng đối với hàn nóng chảy kim loại” và các tiêu chuẩn khác có liên quan là một yêu cầu bắt buộc (Được quy định trong các EU Directives, có hiệu lực đối với cả các nhà xuất khẩu sản phẩm vào EU) và được áp dụng rộng rãi cho các doanh nghiệp sản xuất cơ khí, chế tạo thiết bị nhằm để kiểm soát chất lượng sản phẩm, đảm bảo an toàn, giảm thiểu chi phí và nâng cao năng lực cạnh tranh.

Liên quan đến lĩnh vực cơ khí, chế tạo (có áp dụng các phương pháp hàn nóng chảy kim loại), tại EU có các chỉ thị, quy định sau sau:

– Chỉ thị số 97/23/CE (PED – Pressure Equipment Directive), chỉ thị này viện dẫn đến một số tiêu chuẩn như EN 13445 ‘Unfired pressure vessels’, EN 13480 ‘Metallic industrial piping’, EN 12732 ‘gas supply systems – welding steel pipework – functional requirements’ các tiêu chuẩn này yêu cầu nhà sản xuất/chế tạo (bao gồm cả các nhà thầu phụ) phải áp dụng ISO 3834 hoặc một phần của ISO 3834.

– Chỉ thị số 89/106/CE (CPD – Construction Products Directive), chỉ thị này viện dẫn đến một số tiêu chuẩn như EN 1090 đối với sản xuất kết cấu thép, tùy theo cấp độ, tiêu chuẩn này yêu cầu nhà sản xuất/chế tạo (bao gồm cả các nhà thầu phụ) phải áp dụng ISO 3834 (phần 2, 3 hoặc 4).

– Trong thời gian tới, đối với các thiết bị trong lĩnh vực giao thông phải áp dụng quy định CEN TC 256 WG 31 cùng các tiêu chuẩn prEN 15085, tùy theo cấp độ, tiêu chuẩn này cũng yêu cầu nhà sản xuất/chế tạo (bao gồm cả các nhà thầu phụ) phải áp dụng ISO 3834 (phần 2, 3 hoặc 4).

Để chủ động hội nhập kinh tế quốc tế nhằm mở rộng quan hệ bang giao, mở rộng thị trường, tranh thủ nguồn vốn, công nghệ nước ngoài phục vụ mục tiêu công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Tổng cục Tiêu chuẩn Đo lường Chất lượng có chức năng tham mưu, giúp Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ quản lý nhà nước về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng; tổ chức thực hiện nhiệm vụ quản lý nhà nước về tiêu chuẩn, đo lường, chất lượng theo quy định của pháp luật đã chấp nhận tiêu chuẩn ISO 3834 làm tiêu chuẩn quốc gia từ năm 2005 với số hiệu là TCVN 7506:2005 và đến năm 2011 soát xét lần hai với số hiệu là TCVN 7506:2011 (hoàn toàn tương đương với ISO 3834:2005). Tuy nhiên, việc áp dụng tiêu chuẩn này là hoàn toàn tự nguyện, nhà nước chưa bắt buộc áp dụng, tùy thuộc vào yêu cầu của chủ đầu tư mà toàn bộ yêu cầu hoặc từng phần của tiêu chuẩn sẽ được áp dụng.

Bộ tiêu chuẩn ISO 3834 “Yêu cầu chất lượng cho quá trình hàn nóng chảy kim loại” ban hành năm 2005 gồm có các Tiêu chuẩn sau:

ISO 3834-1: 2005                 Lựa chọn mức chất lượng

ISO 3834-2: 2005                 Yêu cầu chất lượng toàn diện

ISO 3834-3: 2005                 Yêu cầu chất lượng tiêu chuẩn

ISO 3834-4: 2005                 Yêu cầu chất lượng cơ bản

ISO 3834-5: 2005                 Tài liệu áp dụng

ISO/TR 3834-6:2007            Hướng dẫn áp dụng.

Các tiêu chuẩn ISO 3834-3 và ISO 3834-4 có ít hơn ISO 3834-2 một số yêu cầu. Tùy theo quy mô sản xuất, độ phức tạp trong chế tạo, khả năng gây mất an toàn của sản phẩm,… mà các doanh nghiệp cơ khí, hàn có thể lựa chọn các tiêu chuẩn trong bộ tiêu chuẩn ISO 3834 (Phần 2, 3 và 4) theo nguyên tắc cơ bản như sau:

– Sản phẩm chịu tải động ở mức cao: Áp dụng ISO 3834-2

– Sản phẩm chịu tải động ở mức trung bình: Áp dụng ISO 3834-3

– Sản phẩm chịu tải tĩnh: Áp dụng ISO 3834 – 4

Tiêu chuẩn ISO 3834 phần 2 và 3 cùng rất nhiều quy định về hàn của quốc tế đều yêu cầu doanh nghiệp phải có Điều phối viên hàn (Welding coordination personnel) quy định trong tiêu chuẩn ISO 14731 (TCVN 7473) ‘Điều phối hàn – Nhiệm vụ và trách nhiệm’. Trên cơ sở tự nguyện, Viện hàn quốc tế (IIW) đã soạn thảo các Khuyến nghị về các yêu cầu tối thiểu cho đào tạo, kiểm tra và chấp nhận điều phối viên hàn. Các khuyến nghị của IIW được giới thiệu trong tài liệu IAB-252r1-11/SV-00 (2011) (Minimum requirements for the education, training, examination, and qualification) quy định các yêu cầu đối với các bậc đào tạo sau:

– Kỹ sư hàn quốc tế (International Welding Engineer – IWE),

– Công nghệ viên hàn quốc tế (International Welding Technologist – IWT),

– Chuyên viên hàn quốc tế (International Welding Specialist – IWS),

– Thực hành viên hàn quốc tế (International Welding Practitioner – IWP),

Tiêu chuẩn ISO 3834 (TCVN 7506) quy định các yêu cầu thích hợp cho các quá trình hàn nóng chảy kim loại, nhưng cũng có thể dùng để chấp nhận các quá trình hàn khác. Các yêu cầu của ISO 3834 chỉ có liên quan đến các mặt chất lượng của sản phẩm chịu ảnh hưởng của hàn nóng chảy mà không quy định cho bất cứ nhóm sản phẩm riêng nào.

Về cơ bản, chất lượng sản phẩm phụ thuộc vào các yếu tố như máy móc, con người, phương pháp, vật liệu đầu vào và môi trường sản xuất. Để đảm bảo kiểm soát tốt các vấn đề này thì trong sản xuất bằng phương pháp hàn, các tiêu chuẩn đều yêu cầu:

– Vật liệu đầu vào: Vật liệu đầu vào phải được kiểm tra, xác nhận đáp ứng yêu cầu kỹ thuật.

– Môi trường sản xuất phải đảm bảo: có các biện pháp để đảm bảo an toàn, chống ăn mòn, gió, mưa, sự ổn định của nguồn điện,…. nhằm tránh ảnh hưởng đến chất lượng nguyên vật liệu, bán sản phẩm và sản phẩm cuối cùng.

– Máy hàn và các thiết bị có liên quan phải đảm được kiểm tra, kiểm định, hiệu chuẩn trước khi đưa vào sử dụng: kiểm định về an toàn cơ, điện cũng như các đặc tính về dòng, áp, nhiệt độ, tốc độ,… kể cả các chỉ thị (indicator) có gắn trên thiết bị.

– Con người phải được đào tạo và sát hạch cũng như đảm bảo năng lực và kinh nghiệm: Thợ hàn phải được đào tạo, kiểm tra và sát hạch tay nghề, giám sát hàn, điều phối viên hàn,… phải có kinh nghiệm, được đào tạo, đánh giá và sát hạch kiến thức chuyên môn (personnel Certification/Qualification); nhân viên kiểm tra chất lượng bằng phương pháp kiểm tra không phá hủy (Non Destructive Testing – NDT) phải được đào tạo, đánh giá và sát hạch,… v..v


– Quy trình hàn (WPS):  phải được xây dựng, thử nghiệm, đánh giá và phê duyệt trước khi đưa vào áp dụng để đảm bảo chất lượng hàn theo đúng quy trình đặt ra đồng thời phải cử giám sát/giám định hàn (Welding Inspector) theo dõi, kiểm tra việc tuân thủ các quy định.

Ngoài ra còn nhiều vấn đề khác được quy định trong nhiều các tiêu chuẩn có liên quan như là xây dựng, áp dụng và duy trì một hệ thống quản lý chất lượng hàn (Welding Management System – WMS): sổ tay chất lượng, các quy trình làm việc, sản xuất, quy trình kiểm tra, kiểm soát; các hướng dẫn công việc; kiểm soát tài liệu, hồ sơ, bản vẽ; thực hiện hành động khắc phục,…

Chính vì những nội dung đề cập nói trên mà có thể giải thích được lý do tại sao các nhà thầu, các giám sát công trình có yếu tố nước ngoài yêu cầu nhà sản xuất, chế tạo phải tuân thủ nghiêm ngặt các hoạt động như phê duyệt thợ hàn, quy trình hàn,… đồng thời giám sát hết sức khắt khe mọi hoạt động liên quan đến hàn cũng như phải tuân thủ rất nhiều tài liệu, tiêu chuẩn liên quan đến hàn. Mục tiêu cuối cùng là để đảm bảo an toàn cho con người, công trình,… đồng thời đảm bảo chi phí chất lượng hợp lý nhất có thể (tránh phải hàn lại, bồi thường khách hàng, sửa chữa,… và chi phí không tính được bằng tiền là uy tín doanh nghiệp).

Với nhân tố con người là chìa khóa của sự thành công, tiêu chuẩn ISO 3834 đưa ra các quy định để kiểm soát các quá trình hàn khác nhau và các hoạt động liên quan nhằm mang lại chất lượng sản phẩm, công trình đáp ứng yêu cầu. Một trong những yếu tố quan trọng của tiêu chuẩn ISO 3834 là yêu cầu đội ngũ nhân sự hàn, nhân sự kiểm tra chất lượng hàn (kiểm tra không phá hủy) phải có đủ trình độ theo tiêu chuẩn được đánh giá và chứng nhận năng lực (personnel qualification/ certification) của đơn vị đánh giá độc lập. Ngoài ra, việc áp dụng ISO 3834 có thể cung cấp một hành lang để đạt được sự chứng nhận toàn cầu về năng lực của doanh nghiệp cơ khí chế tạo có sử dụng hàn trong quá trình tạo sản phẩm.

Việc áp dụng thành công một hệ thống kiểm soát chất lượng hàn theo các yêu cầu của tiêu chuẩn ISO 3834 sẽ góp phần nâng cao năng suất, chất lượng và đảm bảo an toàn sản phẩm (đáp ứng một phần các quy định của các nước trên thế giới về an toàn sản phẩm) cho các doanh nghiệp sản xuất, chế tạo có sử dụng hàn là quá trình sản xuất chính, đồng thời nâng cao vị thế cạnh tranh của doanh nghiệp trên thị trường, đáp ứng các chuẩn mực quốc tế.

Nguồn: hwc.com.vn


Tư vấn/Đào tạo: 0934679933

Chứng nhận/Giám định: 0947608888

Kiểm tra/Thử nghiệm: 0988160169