Hàn cắt kim loại là một ngành nghề, một loại cơ sở, dịch vụ không thể thiếu trong đời sống người dân và xây dựng, công nghiệp. Nhưng sự thật lại quá đau lòng về trách nhiệm, nguyên nhân gây ra rất nhiều vụ cháy lớn nhỏ tại TP Hồ Chí Minh trong những năm qua thủ phạm là… hàn xì.
Hàn cắt kim loại là một ngành nghề, một loại cơ sở, dịch vụ không thể thiếu trong đời sống người dân và xây dựng, công nghiệp. Nhưng sự thật lại quá đau lòng về trách nhiệm, nguyên nhân gây ra rất nhiều vụ cháy lớn nhỏ tại TP Hồ Chí Minh trong những năm qua thủ phạm là… hàn xì.
Chị Nguyễn Thị Mỹ Hương chủ quán cà phê trong cư xá Bắc Hải, phường 15, quận 10 được bà hàng xóm cho số điện thoại của một thợ hàn xì dạo và căn dặn rằng, ông ấy rất bận, phải gọi hẹn trước. Quả đúng như lời giới thiệu, chiều hôm sau thì ông thợ hàn “di động” tên Tư, chạy chiếc xe “mù” nổ bành bạch, phía sau là một rơ-moóc dạng ve chai đồng nát đến để hàn mấy ghế dựa cho khách uống cà phê. Rất đơn giản và tiện lợi, nghề thợ hàn thời nay giống như thợ đụng – đụng gì làm nấy.
Dọn đồ nghề bày ra ngay cạnh cửa nhà, ông Tư lấy dây dẫn cắm đầu câu dây kéo dây điện và lấy ra que hàn, lửa tung tóe lên chói mắt. Chẳng cần bảo hộ đôi mắt lẫn thân thể, ông thợ hàn cứ nheo nheo con mắt dí que hàn vào mối khung sắt dọc ngang. Để tăng độ tin cậy, ông già Tư tìm một cái áo giống công nhân điện lực đã cũ mèm khoác vào người chạy đi tới nơi khách gọi hàn. Về an toàn sức khỏe, ông cười tỉnh bơ nói: “Nghề gia truyền từ trước đến giờ. Quen mắt rồi chú, không bị làm sao đâu”. Một thợ hàn chính hiệu phải được đào tạo trường lớp, bài bản. Đặc biệt là bảo hộ lao động, an toàn cháy nổ luôn đặt lên hàng đầu, thế nhưng nghề thợ hàn đường phố “ai kêu là đến” như ông Tư, tất cả những việc trên là chuyện xa xỉ. Phần lớn thợ hàn cắt kim loại làm trong những cơ sở nhỏ và vừa nên không có nghiệp vụ phòng chữa cháy. Mảnh kim loại khi hàn văng vào vật dụng dễ cháy bắt lửa, thì cũng là lúc thợ hàn hoảng sợ bỏ chạy.
Nếu người công nhân thiếu ý thức trong khi hàn xì, có thể dẫn tới hậu quả khôn lường .
Người dân TP Hồ Chí Minh đã từng chứng kiến nhiều vụ hỏa hoạn xảy ra có nguyên nhân từ việc hàn xì như vụ cháy tòa nhà ITC, tòa nhà 32 tầng đường Lê Duẩn, bar Barocco… Có những vụ cháy kinh hoàng ám ảnh không thể nào quên được như vụ cháy tòa nhà ITC quận 1 vào lúc 13h30 ngày 29/10/2002. Theo kết luận điều tra của Công an TP Hồ Chí Minh cho biết, khi các công nhân được lệnh hàn giàn đèn trên trần vũ trường Blue ở tầng 3 tòa nhà, vảy xỉ hàn nhiệt độ cao bắn vào lớp xốp cách âm gây cháy. Không thể khống chế được lửa, thợ hàn đã đóng cửa phòng, bỏ chạy. Chỉ trong tích tắc, ngọn lửa hung dữ bốc cao, cùng khói đặc đen cao đến hàng trăm mét. Nhiều người liều mình lao qua cửa sổ, nhảy xuống bất chấp hiểm nguy, nhiều người còn lại đã cố nhoài ra ngoài vẫy tay cầu cứu trong tuyệt vọng vì khói ngạt và lửa thiêu. Đám cháy đã cướp đi 64 sinh mạng, hơn 70 người bị thương, thiệt hại hơn 32 tỷ đồng. Hậu quả sau đó có 11 người phải lĩnh án tù về các tội liên quan đến vi phạm quy định về phòng cháy, chữa cháy và thiếu trách nhiệm gây hậu quả nghiêm trọng.
Các cuộc khảo sát thống kê của cơ quan chức năng cho thấy hệ quả đáng báo động hiện nay về phần lớn thợ hàn cắt kim loại xuất thân từ lao động phổ thông, làm việc tại các cơ sở, tiệm hàn rất nhỏ nên công tác huấn luyện về nghiệp vụ PCCC rất hạn chế và không được sự quan tâm của các chủ cơ sở và người sử dụng dịch vụ hàn xì. Do đó, khi hàn cắt kim loại, các biện pháp cần thiết về an toàn PCCC và sử dụng các thiết bị như bình O2, gas, C2H2… không đảm bảo an toàn. Hơn nữa, trong quá trình thực hiện hàn cắt, chủ cơ sở, chủ công trình không trông coi, giám sát, không cách ly các vật liệu, hàng hóa dễ cháy ra xa khu vực hàn. Khi hàn cắt kim loại, nhiệt độ tâm ngọn lửa đạt tới 3.000 độ C, nhiệt độ mối hàn khoảng từ 1.700 đến 1.800 độ C nên các hạt kim loại nóng chảy (nhiệt độ thường trên 1.000 độ C) bắn tung tóe ra xung quanh rất dễ gây cháy khi tiếp xúc với các vật liệu dễ cháy.
Mới đây, căn nhà 4 tầng nằm trong hẻm 232, đường Cao Thắng, phường 12, quận 10, TP Hồ Chí Minh bùng cháy, do thợ hàn Nguyễn Ngọc Đông (32 tuổi, quê Tiền Giang) đang hàn xì hệ thống khung sắt đã để tia lửa hàn rơi trúng hệ thống máy lạnh làm bùng phát ngọn lửa. Việc tăng cường phòng chống cháy nổ trên địa bàn TP Hồ Chí Minh thời gian qua được Sở Cảnh sát PC&CC TP đặc biệt quan tâm, tiến hành nhiều biện pháp, tập huấn, diễn tập, tuyên truyền, khảo sát, kiểm tra rộng rãi thường xuyên trong nhân dân, cơ sở SXKD, dịch vụ hàn cắt… nâng cao ý thức và nhận thức người dân về PCCC và CHCN, đặc biệt lỗi thiếu hiểu biết, bất cẩn của thợ hàn trong quá trình sửa chữa dân dụng, hàn cắt kim loại là một nguyên nhân chính gây ra những vụ cháy.
Để không xảy ra những vụ cháy gây thiệt hại tính mạng con người và tài sản, cơ quan Cảnh sát PCCC khuyến cáo và hướng dẫn các biện pháp an toàn như: Khi mồi lửa cho mỏ hàn hơi phải dùng diêm, bật lửa chuyên dùng, không quàng ống dẫn khí vào cổ, vào vai, kẹp chân, cuộn tròn hoặc bẻ gập ống. Khi mỏ hàn hơi đang cháy không mang ra khỏi khu vực làm việc dành riêng cho thợ hàn. Khi hàn ở trên cao không được mang mỏ hàn hơi đang cháy để leo thang, tắt lửa mỏ hàn và đóng van cấp khí tới mỏ hàn khi giải lao. Khi hàn cắt trong thể tích kín phải đốt mỏ hàn từ ngoài mang vào và lưu ý khi hàn cắt trong những ngôi nhà có sàn gỗ, vật liệu dễ cháy phải dùng tấm tôn hay tấm amiăng che phủ bề mặt chống cháy lan. Nếu hàn cắt trên cao (từ 1,5m trở lên) cần chú ý có thể gây cháy ở phía dưới… Nếu mọi người làm công việc hàn xì đều ý thức và nhận thức đầy đủ về an toàn PCCC trong khi hàn cắt, chắc chắn không thể xảy ra cháy…
