1. Giới thiệu chung
Hàn là một trong các công nghệ chính của công nghiệp nặng, đã phát triển nhanh trong thời gian qua. Do nhu cầu phát triển các
ngành như đóng tàu, ô tô, xe máy, lắp máy, dầu khí, xây dựng .., nhiều công nghệ hàn mới đã được ứng dụng tại Việt nam.
2. Các ứng dụng mới thuộc lĩnh vực phương pháp hàn
Từ chỗ chủ yếu sử dụng công nghệ hàn hồ quang tay, đến nay nhiều phương pháp hàn mới đã được sự dụng, bao gồm :
– Hàn hồ quang trong khí bảo vệ
– Hàn MIG/MAG : chế tạo kết cấu thép, ôtô, xe máy, đóng tàu. Đã ứng dụng cả các công nghệ hàn mới như MIG xung, MIG 2 xung,
MIG STT ( surface tensile transfer ), SP-MAG ( wave form control )
– Hàn TIG : hàn inoc, nhôm, thiết bị dầu khí, thiết bị thực phẩm, đường ống cao áp..Đã ứng dụng các công nghệ hàn TIG xung DC,
AC/DC, sóng vuông đồng bộ
– Hàn hồ quang dưới lớp thuốc : đóng tàu, chế tạo kết cấu thép, chế tạo đường ống thủy điện, bồn bể. Đã ứng dụng các công nghệ
hàn trên đệm đồng, đệm thuốc, hàn thép độ bền cao, hàn trong khe hẹp
– Hàn điện xỉ, hàn nổ : còn ít ứng dụng
– Hàn điện khí (electro-gas welding) : ứng dụng hàn leo cho vỏ tàu và bồn bể
– Hàn plasma và hàn laser : còn ít ứng dụng
– Hàn cấy bulong (stud welding): đã áp dụng cả phương pháp hàn cấy bằng tụ (capacitor stud welding) và phương pháp hàn cấy
bằng hồ quang (drawn arc welding)
– Hàn nối : chế tạo dụng cụ, phụ tùng xe máy, xích, dây chuyền kéo dây. Đã ứng dụng cả các phương pháp hàn nối điện trở, hàn nối
có đốt chảy, hàn nối có nung sơ bộ
– Hàn điểm : chế tạo xe máy, ô tô, sản phẩm dân dụng..Đã ứng dụng các phương pháp hàn điểm AC, DC, không xung, có xung,
– Hàn lăn : bồn nước inoc, chậu rửa, vành xe, sản phẩm dân dụng
– Hàn siêu âm : hàn nhựa trong thiết bị dân dụng, hàn dây dẫn, tiếp điểm
– Hàn nguội : chế tạo bimetal, nồi 3 lớp
– Hàn vảy : hàn các chi tiết ống điều hòa, dàn tản nhiệt, hàn dụng cụ
– Hàn cao tần : các dây chuyền sản xuất ống thép hàn
– Hàn cắt dưới nước : đã ứng dụng trong việc xây dựng cầu, cứu hộ, sửa chữa giàn khoan
3. Các ứng dụng mới thuộc lĩnh vực nguồn hàn
Các loại nguồn hàn đã phát triển từ chỗ sử dụng các biến thế hàn đơn giản đến các nguồn hàn một chiều điều khiển bằng cuộn cản,
điều khiển thiristor, điều khiển bằng biến tần inverter. Các nguồn hàn hiện đại với công nghệ điều khiển số digital hoặc điều khiển mờ
(fuzzi logic- Synergic) cũng đã được áp dụng. Việc áp dụng các công nghệ điều khiển mới cho phép công nhân hàn đặt được các
chế độ hàn ( dòng hàn, điện thế, tốc độ cấp dây, kiểu xung, độ nghiêng của đường đặc tính nguồn theo vật liệu-đường kính dây-loại
khí hàn ..) một cách chính xác. Nói chung các công nghệ mới về điện tử, vi mạch, điều khiển ..đều được áp dụng trong việc chế tạo
nguồn hàn.
4. Các ứng dụng mới thuộc lĩnh vực vật liệu hàn
Đã sản xuất trong nước phần lớn các loại vật liệu hàn, bao gồm : que hàn thường, que hàn độ bền cao, dây hàn CO2, dây hàn tự
động, thuốc hàn tự động, dây hàn lõi thuốc có khí bảo vệ. Một số loại que hàn đặc biệt như que đắp, que hàn chịu nhiệt, dây hàn
lõi thuốc tự bảo vệ vẫn phải nhập ngoại, chưa chế tạo được trong nước
5. Các ứng dụng mới thuộc lĩnh vực cơ khí hóa và tự động hóa ngành hàn
Ngành hàn đã có nhiều ứng dụng về cơ khí hóa và tự động hóa :
– Hàn bán tự động trong khí CO2
– Hàn tự động dưới lớp thuốc : đóng tàu, sản xuất dầm I, H, bồn bể, đường ống
– Hàn TIG tự động : hàn ống orbital, dây chuyền hàn ống inoc
– Hàn robot : hàn khung và chi tiết xe máy, hàn cabin ô tô, hàn bàn ghế
– Các dây chuyền tự động về hàn : sản xuất kết cấu thép, đóng tàu, bình gas, xích neo, dầm I, dầm hộp..
6. Các ứng dụng mới thuộc lĩnh vực cắt :
Đã áp dụng nhiều công nghệ mới trong lĩnh vực cắt :
– Thay thế axetylen bằng LPG cho cắt gas
– Cắt gas tự động cho thép tấm, ống, thép hình .. bằng các máy cắt tự động
– Cắt thép tấm bằng CNC cho đóng tàu, kết cấu thép. Có ứng dụng các phần mềm phóng dạng vỏ tàu, phần mềm xếp hình tối ưu
– Cắt bằng plasma : đã ứng dụng các công nghệ cắt plasma, plasma với CNC và robot, plasma có phun nước (water injection plasma),
plasma tập trung năng lượng cao (Hi Definition plasma), plasma chất lượng cao (Hy Performance plasma)..
– Cắt và khắc bằng laser
– Cắt bằng tia nước
7. Các ứng dụng mới thuộc lĩnh vực NDT, nhiệt luyện mối hàn, quản lý chất lượng
Việc chuẩn bị mối hàn, sử lý nhiệt, kiểm tra không phá hủy đã được chú ý đúng mức. Việc kiểm tra không phá hủy (NDT) được áp
dụng rộng rãi, với tất cả các phương pháp như kiểm tra siêu âm, kiểm tra thẩm thấu, kiểm tra bằng từ tính, chụp X-ray.
Đặc biệt các công trình dầu khí, lọc hóa dầu, nhiệt điện đã áp dụng các công nghệ sử lý nhiệt sau mối hàn, đảm bảo cơ tính khi hàn
các thép hợp kim cao, thép chịu nhiệt và thép bền nhiệt
Các nhà sản xuất cũng đã bắt đầu áp dụng các biện pháp quản lý chất lượng hàn, lập các quy trình hàn cho các chi tiết và kết cấu hàn.
Việc đào tạo thợ hàn theo các tiêu chuẩn nước ngoài, đào tạo các giám sát viên về hàn .. đã được thực hiện. Tất cả các biện pháp đó
giúp ổn định và đảm bảo chất lượng sản phẩm.
8. Tổng kết
Ngành hàn Việt nam đã có nhiều thay đổi tích cực trong 15 năm qua. Cùng với tiến trình hội nhập WTO, ngành hàn đang đứng trước
nhiều cơ hội và nhiều thử thách. Việc áp dụng các công nghệ mới giúp chúng ta nhanh chóng đuổi kịp các nước trong khu vực.
Việc giới thiệu và cập nhật thông tin về các ứng dụng mới trong ngành hàn giúp các nhà sản xuất nắm bắt được các khả năng nâng cao
năng suất và chất lượng sản phẩm, giúp các trường Đại học , THCN , Cao đảng và dạy nghề ..định hướng đào tạo kỹ sư và công nhân,
giúp học sinh, sinh viên xây dựng lòng tự hào và lòng yêu nghề đối với nghề hàn
